Στη Βυζαντινή περίοδο η Κρήτη είναι ένας τόπος αρκετά σπουδαίος, γιατί η θέση
της εξακολουθεί να έχει στρατηγική σημασία για το εμπόριο της Μεσογείου.
Βρίσκεται στο δρόμο από την Κωνσταντινούπολη προς την Ανατολή, ως ενδιάμεσος σταθμός πριν από τις ακτές της βόρειας Αφρικής, και αποτελεί βασικό σημείο για τον έλεγχο της Μεσογείου.
Βρίσκεται, επίσης, ανάμεσα στην Ασία και τη δυτική Ευρώπη και παίζει ρόλο γέφυρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Το 330μ.Χ.ο Μέγας Κωνσταντίνος μεταφέρει την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη. Αποσπά την Κρήτη και την προσαρτά στη δική του επικράτεια, την Ιλλυρία.
και ανατολικό κράτος, (395μ.Χ.)η Κρήτη γίνεται επαρχία του ανατολικού κράτους.
Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, αφού καταδίωξαν το Χριστιανισμό, τον κάνουν επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας (313μ.Χ.).Πνευματικοί ηγέτες είναι τώρα οι ιερείς και οι καλόγεροι.
Ο Χριστιανισμός διαδίδεται με τον Απόστολο Παύλο και τον μαθητή του τον Τίτο, ο οποίος οργανώνει τις εκκλησίες της Κρήτης.
Χτίζονται χριστιανικοί ναοί σύμφωνα με την παλαιοχριστιανική αρχιτεκτονική. Ο ναός του Αγίου Τίτου της Γόρτυνας είναι απ’ τα σημαντικότερα μνημεία της Κρήτης.
Την εποχή αυτή οι περισσότεροι από τους κατοίκους ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Καλλιεργούν τη γη για να παράγουν ό,τι χρειάζονται οι ίδιοι και για να εξάγουν τα προϊόντα τους σε άλλα μέρη. Για τους αγρότες η φορολογία είναι πολύ βαριά.
Οι ανθηρές οικονομικές δραστηριότητες του νησιού εξακολουθούν όμως να είναι η βιοτεχνία και το εμπόριο.
Οι Άραβες, ένας άλλος λαός που διαπρέπει στο εμπόριο, αποκτούν δύναμη, έχουν ναυτική ισχύ και θέλουν να έχουν πλήρη έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων της Μεσογείου.
Οι συνεχείς επιδρομές των Αράβων προκαλούν ανησυχίες στην Κρήτη, η οποία ζητά από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου να στείλει στρατιωτικές ενισχύσεις.
Τον 8ο αιώνα η Αραβική απειλή εξουδετερώνεται προσωρινά, η Κρήτη ενσωματώνεται στο Βυζάντιο και οργανώνεται σε αυτοδύναμο βυζαντινό θέμα, δηλαδή σε αυτοδύναμη διοικητική περιφέρεια.
Στις εκκλησίες και στα μοναστήρια της Κρήτης οι αγιογράφοι φιλοτεχνούν τοιχογραφίες με θέματα από τη ζωή του Χριστού και των αγίων.
Φιλοτεχνούν και φορητές εικόνες πάνω σε ξύλο, τις οποίες οι πιστοί τοποθετούν στις εκκλησίες και στα εικονοστάσια των σπιτιών τους.
Στις θρησκευτικές γιορτές οι Κρήτες πηγαίνουν στα πανηγύρια και γιορτάζουν με
κατάνυξη τις επετείους και τη μνήμη των αγίων.
Εκδηλώνουν και γλέντια σε άλλες εκδηλώσεις, στους γάμους, στο θερισμό, στον τρύγο, στα κυνήγια, τραγουδώντας κάθε φορά ειδικά για την περίσταση τραγούδια.
Οι γυναίκες εργάζονται στο σπίτι και φτιάχνουν στους αργαλειούς το ρουχισμό της
οικογένειας και του σπιτιού.
Φτιάχνουν στρωσίδια και κιλίμια με λαϊκά σχέδια, σεντόνια και διάφορα υφάσματα.
Η ενδυμασία ακολουθεί τις επιταγές της μόδας. Οι άντρες φορούν χιτώνα με ζώνη στη μέση και φαρδιές βράκες.
Οι γυναίκες φορούν μακριά φορέματα με ποδιές που τις στολίζουν με ωραία κεντήματα και στολίδια.
Τα βράδια, κοντά στο τζάκι, οι μεγαλύτεροι διηγούνται θρύλους από τα παλιά, πολεμικές περιπέτειες και παραμύθια για νεράιδες και φοβερούς δράκους.
Αραβοκρατία 824μ.Χ. – 961μ.Χ.
Το 824 μ.Χ. Άραβες Σαρακηνοί διωγμένοι από την Ισπανία, με επικεφαλής τον Αμπού Χαψ Ομάρ Α’, ο οποίος αναφέρεται στις βυζαντινές πηγές ως «Απόχαψις», αποβιβάζονται στην Κρήτη και την καταλαμβάνουν.
Ο στρατός αποβιβάστηκε στο ακρωτήριο Λίθινο της Μεσσαράς. Γοητεύονται τόσο πολύ από την Κρήτη που, για να μην μπορούν να φύγουν από το νησί όπου «ρέει μέλι και γάλα», καίνε τα πλοία τους.
Την πιο σοβαρή αντίσταση συνάντησαν στην πρωτεύουσα Γόρτυνα, που την πολιόρκησαν και την κυρίευσαν. Οι Άραβες έχτισαν νέα πρωτεύουσα, το Χάνδακα (Ηράκλειο), ονομάζοντάς τη έτσι από το Χαντάκι (chandak) που έσκαψαν γύρω από το χωματένιο χαράκωμα που περικύκλωσε την πόλη. Ο Χάνδακας γίνεται ορμητήριο των πειρατικών επιδρομών στα γύρω νησιά και στα παράλια, από τα οποία οι Άραβες αποκόμιζαν πλούσια λάφυρα και δούλους για το δουλεμπόριο. Για περισσότερο από 100 χρόνια ο Χάνδακας ήταν η μεγαλύτερη μάστιγα των θαλασσών.
Η θρησκευτική, οικονομική και εθνολογική σύνθεση του νησιού άλλαξε. Άλλοι απ’ τους κατοίκους σκοτώθηκαν στη κατάκτηση, άλλοι σφαγιάστηκαν, άλλοι εξισλαμίστηκαν και έχασαν την εθνική τους συνείδηση και οι λίγοι που απέμειναν έγιναν δούλοι των νικητών ή κατέφευγαν στα απρόσιτα μέρη του νησιού. Ζώντας μακριά από τον «πολιτισμό» διατηρούν τη γλώσσα τους, τα ήθη τους, τα έθιμα και τις παραδόσεις τους.
Οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες προσπαθούν με συνεχείς εκστρατείες να ελευθερώσουν την Κρήτη. Το 825 μ.Χ. η επιχείρηση με τον Δαμιανό και Φωτεινό απέτυχε.
Το 826 μ.Χ. έγινε μεγάλη εκστρατεία με στρατηγό τον Καρτερό που οδηγούσε 70 πλοία και πολυάριθμο στρατό. Η μάχη δόθηκε ανατολικά του Χάνδακα και οι Άραβες υποχώρησαν προς την πόλη. Ο στρατός του Καρτερού στρατοπέδευσε κοντά στον ποταμό Αμνισό για να πανηγυρίσουν. Οι Άραβες το έμαθαν και όρμησαν τη νύχτα στο αφύλαχτο στρατόπεδο των Βυζαντινών και κατέστρεψαν ολοσχερώς το στρατό τους. Η περιοχή αυτή πήρε το όνομά της απ’ τον Καρτερό, ο οποίος έφυγε κυνηγημένος με πλοίο, αλλά πιάστηκε στην Κω και σκοτώθηκε.
Άλλες ανεπιτυχείς προσπάθειες έγιναν το 902 μ.Χ. και το 949 μ.Χ.
Β΄ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (961-1204)μ.χ.
Τον Ιούνιο του 960 φτάνει στα παράλια του νησιού βυζαντινός στόλος με 3.300 πλοία κάτω από τις διαταγές του Νικηφόρου Φωκά .
Το σχέδιο τις πολιορκίας έχει προετοιμαστεί στην εντέλεια .Ο Νικηφόρος αποβιβάζεται σε έναν κόλπο κοντά στον Χάνδακα και καταλαμβάνει τα πιο επίκαιρα σημεία του νησιού με στρατό και ιππικό, ενώ συγχρόνως, στόλος αποκλείει το φρούριο από τη θάλασσα χρησιμοποιώντας και το χρυσό όπλο της εποχής, το υγρό πυρ .
Οι Άραβες υπερασπίζονται το φρούριο με μεγάλη γενναιότητα ,αλλά έπειτα από σκληρό και αιματηρό αγώνα καταλαμβάνεται από τους Βυζαντινούς στις 7 Μαρτίου 961μ.Χ.
Ακολουθεί σφαγή, λεηλασία, καταστροφή, αιχμαλωσία. Σφαγιάσθηκαν στο σύνολο 200.000 άνθρωποι, (πολύ υψηλό νούμερο για την εποχή εκείνη). Οι Σαρακηνοί αιχμάλωτοι μεταφέρονται στην Κωνσταντινούπολη και μαζί με αυτούς και αμύθητοι θησαυροί . Λένε ότι για να μεταφερθούν οι θησαυροί (από λεηλασίες των Αράβων, και από αλλού) χρειάστηκε να γεμίσουν 300 πλοία.
Μετά τη νίκη του ο Νικηφόρος φέρνει πολλούς στρατιώτες του και τους εγκαθιστά στο νησί, μαζί με νέους αποίκους από άλλα μέρη της βυζαντινής αυτοκρατορίας π.χ Αρμένηδες και Σλάβους που τους μοίρασε χωράφια. Απ’ αυτή την εποχή διατηρήθηκαν τα ονόματα τον χωριών της Κρήτης Αρμένοι, Αρμενοχώρι ,Σκλάβοι, Σκλαβελοχώρι, Βάρβαροι, Βαρβάρω, Τσακώνο.κ.α.
Η Κρήτη ανήκει πια στο Βυζάντιο και κυβερνήτης του νησιού είναι στρατηγός ή Δούκας που τοποθετείται από την Κωνσταντινούπολη .
Πρωτεύουσα γίνεται ο Χάνδακας ,είναι το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της Κρήτης και αναπτύσσεται πολύ. ΟΧάνδακας αποτελεί έδρα της Μητρόπολης του πατριαρχικού θρόνου και όχι η Γόρτυνα που καταστράφηκε από τους Άραβες .
Χτίζεται καινούριο φρούριο, το Τέμενος{σήμερα Ρόκα στο Καστέλι} (Προφήτης Ηλίας). Ίσως να έγινε προσπάθεια να μεταφερθεί εκεί η πρωτεύουσα του νησιού, η οποία όμως προσπάθεια, ήταν μάταιη.
Σαν σοβαρό πολιτικό γεγονός της περιόδου αυτής αναφέρεται μόνο η απόπειρα του Δούκα της Κρήτης Καρύκηστα 1092 μ.χ να στασιάσει κατά του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού, αλλά η στάση αυτή εύκολα κατεστάλη .
Τότε ο αυτοκράτορας Κομνηνός αποφασίζει να λάβει ισχυρά μέτρα και στέλνει το γιο του, Ισαάκ,
στην Κρήτη μαζί με άλλους αποίκους και 12 αρχοντόπουλα(ισχυρούς άρχοντες) από τις μεγαλύτερες Βυζαντινές οικογένειες, στους οποίους δίνει διάφορα φέουδα της δυτικής Κρήτης.
Αυτοί ήταν Φωκάδες , Σκορδίληδες, Γαβαλάδες, Καλαφάτοι, Αρκολέοι, Χορτάτζηδες, Μουσούροι, Βαρούχες, Μελισσηνοί, Λίτινοι, Αργυρόπουλοι ή Αγιοστεφανίτες, Βλαστοί κτλ.
Αυτοί υπήρξαν γενάρχες των μεγάλων αρχοντικών οικογενειών της Κρήτης οι οποίοι στήριξαν αργότερα την αντίσταση κατά των Ενετών ως αρχηγοί και οργανωτές των επαναστάσεων .
Άλλη εκδοχή και επικρατέστερη αναφέρει ότι τα θρυλικά αρχοντόπουλα δεν ήταν βυζαντινοί ευγενείς αλλά οικογένειες αρχόντων της Κρήτης, που ο αυτοκράτορας ενίσχυσε και ισχυροποίησε για να τις έχει με το μέρος του σε δύσκολες περιόδους , βοηθούς στην κατοχή και φρουρούς στη διοίκηση της Κρήτης .
στην Κρήτη μαζί με άλλους αποίκους και 12 αρχοντόπουλα(ισχυρούς άρχοντες) από τις μεγαλύτερες Βυζαντινές οικογένειες, στους οποίους δίνει διάφορα φέουδα της δυτικής Κρήτης.
Αυτοί ήταν Φωκάδες , Σκορδίληδες, Γαβαλάδες, Καλαφάτοι, Αρκολέοι, Χορτάτζηδες, Μουσούροι, Βαρούχες, Μελισσηνοί, Λίτινοι, Αργυρόπουλοι ή Αγιοστεφανίτες, Βλαστοί κτλ.
Άλλη εκδοχή και επικρατέστερη αναφέρει ότι τα θρυλικά αρχοντόπουλα δεν ήταν βυζαντινοί ευγενείς αλλά οικογένειες αρχόντων της Κρήτης, που ο αυτοκράτορας ενίσχυσε και ισχυροποίησε για να τις έχει με το μέρος του σε δύσκολες περιόδους , βοηθούς στην κατοχή και φρουρούς στη διοίκηση της Κρήτης .
Κεφάλαια
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 1: ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Resource http://historyofkriti.blogspot.com/
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 1: ΜΙΝΩΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 2: Δωρική και ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 3: Α΄ Βυζαντινή - Αραβοκρατία
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 4: Ενετοκρατία - Τουρκοκρατία
Η πολιορκία του Χάνδακα από τους Τούρκους 1645-1669
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 5: ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 3: Α΄ Βυζαντινή - Αραβοκρατία
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 4: Ενετοκρατία - Τουρκοκρατία
Η πολιορκία του Χάνδακα από τους Τούρκους 1645-1669
Η ιστορία τής Κρήτης Κεφάλαιο 5: ΚΡΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Resource http://historyofkriti.blogspot.com/
Δημοσίευση σχολίου