Κοντομαρί Χανίων της Κρήτης Η πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη

2

Η Σφαγή στο Κοντομαρί
Αφορά στην εκτέλεση των αρρένων χωρικών, στο Κοντομαρί, στην Κρήτη από ένα εκτελεστικό απόσπασμα Γερμανών αλεξιπτωτιστών, που είχε δημιουργηθεί για αυτόν το σκοπό, στις 2 Ιουνίου 1941, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου


Η εκτέλεση αποτελούσε την πρώτη από μια σειρά αντιποίνων στην Κρήτη. Ενορχηστρώθηκε από τον Πτέραρχο Κουρτ Στούντεντ, σε αντίποινα για την συμμετοχή των Κρητών στη Μάχη της Κρήτης, που είχε καταλήξει με την παράδοση της νήσου, δύο ημέρες νωρίτερα. Η σφαγή καταγράφηκε από τον φωτογραφικό φακό του πολεμικού ανταποκριτή που συνόδευε το απόσπασμα για λογαριασμό της προπαγάνδας του Γερμανικού στρατού. Τα αρνητικά των φωτογραφιών ανακαλύφθηκαν μετά από 39 χρόνια στα Ομοσπονδιακά Γερμανικά Αρχεία από Έλληνα δημοσιογράφο.

Το χωριό Κοντομαρί ανήκει στο δήμο του Πλατανιά και βρίσκεται κοντά στη Βόρεια ακτή της Κρήτης, 18 χιλιόμετρα δυτικά των Χανίων και 3 χιλιόμετρα νοτιοανατολικού του αεροδιαδρόμου του Μάλεμε.

Μάχη της Κρήτης
Η Μάχη της Κρήτης ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941 με μία μεγάλης κλίμακας αεραπόβαση αλεξιπτωτιστών που είχε ως στόχο την κατάληψη των στρατηγικών θέσεων του νησιού. Όπως φάνηκε στην πράξη μια από τις πιο σημαντικές τοποθεσίες του νησιού ήταν ο αεροδιάδρομος του Μάλεμε και η περιβάλλουσα περιοχή. Η κατάληψή του επέτρεψε στην Λουφτβάφφε να φέρει μέσω αέρος ενισχύσεις στρατιωτών, εξοπλισμού και πολεμοφοδίων σε μεγάλη κλίμακα, γεγονός που τελικά καθόρισε την έκβαση της μάχης.

Το πρωινό της 20ης Μαΐου 1941, Γερμανοί αλεξιπτωτιστές του 3ου Τάγματος του 1ου Αερομεταφερόμενου Συντάγματος έπεσαν νοτιοανατολικά του Μάλεμε. Η ζώνη ρίψης επεκτείνονταν μέχρι τον Πλατανιά και συμπεριλάμβανε το Κοντομαρί. Οι Γερμανοί εισβολείς βρέθηκαν αντιμέτωποι με άντρες του 21ου και 22ου Τάγματος Πεζικού της Νεοζηλανδικής συμμαχικής δύναμης, στο πλευρό των οποίων βρισκόταν πλημελλώς εξοπλισμένοι ντόπιοι πολίτες που έφεραν πρωτόγονα για την εποχή όπλα. Οι αλεξιπτωτιστές αντιμετώπισαν σθεναρή αντίσταση και υπέστησαν βαριές απώλειες. Έχασαν 400 άντρες σε σύνολο 600, συμπεριλαμβανομένου και του διοικητού τους, Ταγματάρχη Όττο Σέρμπερ. Ο Όιγκεν Μάιντλ, ο διοικητής του συντάγματος, δέχθηκε κατάστηθα πυροβολισμούς κατά την πτώση του με το αλεξίπτωτο στη γέφυρα του Πλατανιά αλλά επιβίωσε. Αντικαταστάθηκε από το Συνταγματάρχη Χέρμανν - Μπέρναρντ Ράμκε.
Οι διαταγές του Στουντέντ για αντίποινα

Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, οι Συμμαχικές δυνάμεις και οι άτακτοι Κρητικοί είχαν επιφέρει βαριές απώλειες στους στρατιώτες της Βέρμαχτ. Η αντίσταση του τοπικού πληθυσμού ήταν άνευ προηγουμένου και δεν αναμενόταν από τους Γερμανούς. Οι αναφορές του Στρατηγού Γιούλιους Ρίγκελ, διοικητή της 5ης Ορεινής Μεραρχίας, έκαναν λόγο για επίθεση με μαχαίρια, τσεκούρια και δρεπάνια εναντίον των αλεξιπτωτιστών. Ακόμη και πριν τη λήξη της μάχης κυκλοφορούσαν αναπόδεικτες και υπερβολικές ιστορίες από το μέτωπο, οι οποίες απέδιδαν τον υψηλό φόρο αίματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στα βασανιστήρια και τους ακρωτηριασμούς που τους υπέβαλλαν οι Κρητικοί.

Η Ερευνα
Εβδομήντα ένα χρόνια μετά τη Μάχη της Κρήτης η « Μηχανή του Χρόνου » αναζητεί τα αιματοβαμμένα ίχνη της Βέρμαχτ και παρουσιάζει την πραγματική ιστορία των αμάχων των Χανίων, που ο φωτογραφικός φακός κατέγραψε τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους, πριν πέσουν νεκροί από τα πυρά του Γερμανικού εκτελεστικού αποσπάσματος. Η σφαγή στο Κοντομαρί υπήρξε μέχρι πριν από λίγα χρόνια ένα άγνωστο έγκλημα του στρατού κατοχής και αποκαλύφθηκε μετά την τεκμηρίωση του φιλμ ενός στρατιωτικού φωτογράφου, ο οποίος ακολουθούσε το μοιραίο Γερμανικό τάγμα που πήρε μέρος στην φονική μάχη του Μάλεμε και στη συνέχεια μπήκε στο Κοντομαρί για να κυνηγήσει Νεοζηλανδούς στρατιώτες και Κρητικούς μαχητές.


Η εντολή όμως που έδωσε ο επικεφαλής Γερμανός αξιωματικός ήταν διαφορετική: Εκτέλεση όλων των ανδρών του χωριού ως αντίποινα για τον θάνατο των συμπολεμιστών του. Η « Μηχανή του Χρόνου » μετά από έρευνα τριών χρόνων παρουσιάζει τις μαρτυρίες όσων έζησαν τα γεγονότα. Ανάμεσα στις μαρτυρίες ξεχωρίζει αυτή του Χρήστου Παπαδάκη, ο οποίος επέζησε της εκτέλεσης επειδή βγήκε από την γραμμή του θανάτου την τελευταία στιγμή. Την Γερμανική εκδοχή των γεγονότων δίνουν δύο αλεξιπτωτιστές, ο Ερβιν Κουρκόφσκι και ο Έμριχ Γκόντφριντ, που πολέμησαν στο Μάλεμε. Αποκαλυπτική είναι η ιστορία που διηγείται ο Νεοζηλανδός ανθυπολοχαγός Χάντον Βίβιαν Ντόλαλντ, ο οποίος περιγράφει πώς κατέρριψε έξω από το Κοντομαρί ένα αεροπλάνο με Γερμανούς στρατιώτες.


Μέσα από ντοκουμέντα ξετυλίγεται όλη η τραγική ιστορία του πολέμου και ο ατελείωτος κύκλος αίματος των αντιποίνων, που ξεκίνησαν με αφορμή φήμες και καταγγελίες για δήθεν κακοποίηση Γερμανών αιχμαλώτων και ακρωτηριασμούς αλεξιπτωτιστών από πολίτες. Όμως ο Γερμανός πτέραρχος Στουντέντ δεν περίμενε το πόρισμα των ιατροδικαστών, αλλά έσπευσε να ζητήσει αφανισμό και θάνατο. Στην εκπομπή μιλούν ακόμα οι αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων Βασίλης Παπαδάκης, Ιωάννης Αποστολάκης, Αριστείδης Βλαζάκης, Μαρία Αγγελή, Δημήτρης Σειραδάκης και ο Θανάσης Γιακουμάκης (επιζών της εκτέλεσης στον Ταυρωνίτη). Ακόμα, μιλούν ο Μανώλης Γλέζος, ο δήμαρχος Πλατανιά Γιάννης Μαλανδράκης, ο δημοσιογράφος Κώστας Παπαπέτρου, ο πρώην πρόεδρος του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων Ευτύχιος Δασκαλάκης, ο πρόεδρος του Δικτύου Νεολαίας των Μαρτυρικών Πόλεων Χαράλαμπος Δασκαλάκης, η συγγραφέας και ιστορική ερευνήτρια Πηνελόπη Ντουντουλάκη, η ειδική συνεργάτης των Γενικών Αρχείων του Κράτους Ζαχαρένια Σημανδηράκη, ο καθηγητής Ιστορίας Αντώνης Σανουδάκης, ο ιστορικός Νίκος Γιαννόπουλος, ο συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής Ηλίας Φιλιππίδης, ο Νεοζηλανδός υποστράτηγος Sandy Thomas και ο Βρετανός Jim Miller.


Τα αίτια τών αντιποίνων
Στον αντίλογο, τα εκτενή τραύματα προκαλούσαν οι «γκράδες» ( τα τυφέκια του προηγούμενου αιώνα) τα μολύβδινα βλήματα των οποίων δεν έφεραν μεταλλική επικάλυψη, ενώ οι βαρείς τραυματισμοί οφείλοταν και στα γεωργικά εργαλεία των Κρητών. Οι περιορισμένοι ακρωτηριασμοί αυτιών, δε συντρέχουν με την ιδιοσυγκρασία των Κρητών, αλλά όπως και οι ακρωτηριασμοί γεννητικών οργάνων και η τοποθέτησή των στα στόματα νεκρών Γερμανών, ήταν μέρος του φρικώδους τελετουργικού των Μαορί, που πολέμησαν στη Μάχη της Κρήτης ως επίλεκτες μονάδες των Αυστραλιανών και Νεοζηλανδικών δυνάμεων. Μία ακόμη ερμηνεία της παραμόρφωσης των πτωμάτων των Γερμάνων, έχει να κάνει με τα όρνεα και την αποσύνθεσή τους, εξαιτίας του έντονου καύσωνα της περιόδου και των άταφων πτωμάτων. Την τελευταία ερμηνεία, υποστηρίζει και ιατροδικαστική έκθεση της εγκληματολογικής υπηρεσίας του Βερολίνου. Όταν αυτές οι αναφορές έφτασαν στην Ανώτατη Διοίκηση της Λουφτβάφφε στο Βερολίνο, ο ίδιος ο Γκαίρινγκ διέταξε τον προσωρινό Γενικό Διοικητή της Μάχης της Κρήτης Πτέραρχο Κουρτ Στουντέντ να διερευνήσει το ζήτημα και να προβεί σε αντίποινα. Έτσι, προκειμένου να καταπνίξει αντιδράσεις αλλά και την όποια διάθεση για αντίσταση, ο Στουντέντ πριν ακόμη ολοκληρωθούν οι έρευνες, διέταξε μια σειρά κτηνωδών αντιποίνων ενάντια στον τοπικό πληθυσμό, αμέσως μετά την επίσημη παράδοση της Κρήτης στις 31 Μαΐου. Τα αντίποινα θα διενεργούνταν χωρίς να τηρηθούν οι δέουσες διαδικασίες, χωρίς δίκες και από τις ίδιες τις στρατιωτικές μονάδες των Γερμανών που είχαν δεχθεί τις απώλειες από τους ντόπιους
















Η σφαγή
Μετά τις διαταγές του Στουντέντ, οι κάτοικοι του Κοντομαρί κατηγορήθηκαν για το θάνατο μερικών Γερμανών στρατιωτών, των οποίων τα πτώματα είχαν βρεθεί κοντά στο χωριό. Στις 2 Ιουνίου 1941, τέσσερα φορτηγά γεμάτα με Γερμανούς αλεξιπτωτιστές από το 3ο Τάγμα του 1ου Πρώτου Αερομεταφερόμενου Συντάγματος της Λουφτβάφφε, υπό τις διαταγές του Υπολοχαγού Χόρστ Τρέμπες περικύκλωσαν το Κοντομαρί. Ο Τρέμπες, πρώην μέλος της Χιτλερικής Νεολαίας, ήταν ο ανώτερος αξιωματικός του Τάγματος που είχε επιβιώσει της μάχης αλώβητος. Οι στρατιώτες διεξήγαγαν εξονυχιστικούς ελέγχους στα σπίτια του χωριού. Όταν μάλιστα εντοπίστηκε σε ένα σπίτι, το τρυπημένο από σφαίρα χιτώνιο Γερμανού αλεξιπτωτιστή, τα πνεύματα οξύνθηκαν και το σπίτι πυρπολήθηκε κατόπιν διαταγής του Τρέμπες. Άντρες, γυναίκες και παιδιά συγκεντρώθηκαν δια της βίας στην πλατεία του χωριού. Μετά, επιλέχθηκαν μερικοί από τους άντρες, ενώ τα γυναικόπαιδα αφέθηκαν ελεύθερα.

Οι όμηροι οδηγήθηκαν στους παρακείμενους ελαιώνες, όπου οι Γερμανοί έστησαν τη γραμμή του θανάτου και ακολουθώντας το πρόσταγμα του Υπολοχαγού Τρέμπες σκόπευσαν και ακολούθως εκτέλεσαν τους άντρες που είχαν απέναντί τους. Ο σαδισμός και ο κυνισμός του Τρέμπες αποτυπώνονται στα τελευταία του λόγια προς τους μελλοθάνατους πριν δώσει το πρόσταγμα για την εκτέλεσή τους: «Όποιος θέλει τώρα μπορεί να φύγει».

Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν είναι ξεκάθαρος. Σύμφωνα με τα Γερμανικά αρχεία, 23 άντρες εκτελέστηκαν, αλλά σύμφωνα με άλλες πηγές ο τελικός φόρος αίματος ανήλθε στους 60. Η όλη επιχείρηση, αποτυπώθηκε από το φωτογραφικό φακό του Φραντζ Πέτερ Βάιξλερ, που συνόδευε τη Βέρμαχτ ως πολεμικός ανταποκριτής για τις ανάγκες της Γερμανικής πολεμικής προπαγάνδας.

Ο Γαλάνης και ο Βλαζάκης ήταν οι μόνοι που κατόρθωσαν να ξεφύγουν από τον καταιγισμό πυρών. Ο Γαλάνης παρά το διαμπερές τραύμα στον πνεύμονα άντεξε κρυμμένος σε παρακείμενα στάρια όλη τη νύχτα και τελικώς διέφυγε. Ο Βλαζάκης, έχοντας ακατάσχετη αιμορραγία από βαρύτερα τραύματα, κατέφυγε στο σπίτι του για να τα δέσει, αλλά οι Γερμανοί ακολουθώντας τα ίχνη του αίματος τον καταδίωξαν, τον εντόπισαν και τον εκτέλεσαν, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει στο σπίτι του αδερφού του.
Την επόμενη μέρα της Σφαγής του Κοντομαρί, οι δυνάμεις του 1ου Αερομεταφερόμενου Τάγματος Εφόδου προχώρησε στην εκθεμελίωση της Κανδάνου και την εκτέλεση των περισσότερων κατοίκων της.

Τον Ιούλιο του 1941, ο Χόρστ Τρέμπες παρασημοφορήθηκε με το Σταυρό των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού για την ηγεσία του κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης. Τρία χρόνια αργότερα (το 1944), σκοτώθηκε σε κάποια φάση της απόβασης της Νορμανδίας.

Μετά το καλοκαίρι του 1941, ο Φραντζ Πέτερ Βάιξλερ απαλλάχτηκε από τη Βέρμαχτ για πολιτικούς λόγους. Αργότερα κατηγορήθηκε για προδοσία ενάντια στο Τρίτο Ράιχ, αφού διέρρευσε λογοκεκριμμένο υλικό σχετικά με τη δράση των αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών στο Κοντομαρί και γιατί είχε βοηθήσει μερικούς Κρητικούς να διαφύγουν. Ο Βάιξλερ συνελήφθη από τη Γκεστάπο, δικάστηκε από στρατοδικείο και φυλακίστηκε στις αρχές του 1944.

Μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Νοέμβριο του 1945, κατά τη διάρκεια της δίκης του Γκαίρινγκ στη Νυρεμβέργη, ο Βάιξλερ έδωσε γραπτή κατάθεση όσων είδε στη σφαγή του Κοντομαρί.

Μετά την παράδοση της Γερμανίας, ο Κουρτ Στουντέντ αιχμαλωτίστηκε από τους Βρετανούς. Το Μάιο του 1947, κλήθηκε σε στρατοδικείο για να λογοδοτήσει για τις βιαιοπραγίες και τις δολοφονίες αιχμάλωτων πολέμου από στρατιώτες υπό τις διαταγές του στην Κρήτη. Το αίτημα της Ελλάδας για έκδοση του Στουντέντ εκεί απερρίφθη. Ο Στουντέντ κρίθηκε ένοχος για τις τρεις από τις οκτώ κατηγορίες που αντιμετώπιζε και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης. Παρόλα αυτά, εκτέλεσε μόλις ένα χρόνο της ποινής του και απαλλάχθηκε του υπόλοιπου της ποινής του το 1948 για ιατρικούς λόγους. Ο Στουντέντ δε δικάστηκε ποτέ για τα εγκλήματα ενάντια σε πολίτες.

Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ «Κοντομαρί Χανίων - Η πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη» για την εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου», ο Βάιξλερ επέστρεψε στο Κοντομαρί το 1955, όπου οι χωρικοί τον δέχθηκαν σύμφωνα με τα έθιμα της φιλοξενίας. Σε κάποια χρονική στιγμή, όταν ψυχολόγησε ότι το κλίμα δεν ήταν εχθρικό απέναντί του, τους φανέρωσε ποιος ήταν και ότι εκτελούσε εντολές. Τότε, ορισμένοι από τους επιζήσαντες, είπαν ότι είχαν τηρήσει τα ήθη της φιλοξενίας και είχε έρθει η ώρα να φύγουν, οπότε και άδειασαν την ταβέρνα, αφήνοντας τον Βάιξλερ μόνο του.

Τα αρνητικά του Βάιξλερ από την εκτέλεση στο Κοντομαρί ανακαλύφθηκαν το 1980, στα Ομοσπονδιακά Γερμανικά Αρχεία από το δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο. Κανείς δε γνώριζε την ακριβή τοποθεσία που είχαν λάβει χώρα οι εκτελέσεις των φωτογραφιών. Ακολούθησε μια εξονυχιστική έρευνα από το δημοσιογράφο Κώστα Παπαπέτρου στα χωριά της Κρήτης, ώσπου τις αναγνώρισαν οι ίδιοι οι κάτοικοι και οι απόγονοι των εκτελεσθέντων στο Κοντομαρί και επιβεβαιώθηκε ο τόπος που απεικόνιζαν οι φωτογραφίες. Μετά από αυτήν την έρευνα, οι φωτογραφίες έγιναν ευρέως γνωστές.

Πηγές
https://el.wikipedia.org/wiki/
Ετικέτες

Δημοσίευση σχολίου

[blogger]

Author Name

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Από το Blogger.